Prestatiedruk - Sofokles Online Magazine

‘Je moet op alle vlakken
alles kunnen’

Veranderende dynamiek
leidt tot (ervaren)
prestatiedruk

Prestatiedruk is een actueel thema in de kennissector. Uit onderzoek van SoFoKleS onder wetenschappers blijkt dat een merendeel van de ondervraagden de prestatiedruk als (veel) te hoog ervaart.

Als belangrijkste oorzaken voor deze te hoge prestatiedruk noemen de ondervraagde wetenschappers:

de combinatie van verschillende taken (onderwijs, onderzoek, valorisatie, administratie, management);
de druk om subsidie binnen te halen;
de druk om te publiceren in prominente tijdschriften.

Bedrijfsmatige aansturing

Die oorzaken hangen samen met de veranderende aansturing van universiteiten. Die heeft in de afgelopen jaren een meer bedrijfsmatig karakter gekregen:

Er wordt meer gestuurd op resultaten/output. Van universiteiten wordt verwacht dat ze verantwoording afleggen.
Er is steeds meer aandacht voor de valorisatie van kennis.
Universiteiten moeten in toenemende mate financiering voor onderzoek werven in concurrentie via de tweede en derde geldstroom.
De kwaliteit van universiteiten en wetenschappers wordt in belangrijke mate afgemeten aan het aantal publicaties in zo hoog mogelijk gekwalificeerde tijdschriften en aan het aantal keren dat deze publicaties worden geciteerd.

Deze ontwikkelingen leiden bij wetenschappelijk personeel aan universiteiten tot een bepaalde druk om te presteren.

Ook deelnemers aan de recente verdiepingssessie over dit onderwerp komen met treffende uitspraken:

‘Veel leidinggevenden zijn heel goed in onderzoek doen, maar hebben geen leidinggevende capaciteiten. Een gesprek voeren over prestatiedruk: daar valt nog veel winst te behalen.’
‘Niet de mensen met kleine contracten lijden het meest onder prestatiedruk, maar de universitair hoofddocenten. Zij zijn het zwaarst belast, doen álles.’
‘De hele wereld werkt in teams om de complexiteit van het werk aan te kunnen, behalve de universiteit. Bij ons moeten individuen op alle vlakken alles kunnen.’
‘Voor medewerkers is het belangrijk om je grenzen aan te geven en niet altijd maar ja te zeggen. Leidinggevenden moeten signaleren hoe het met hun medewerkers gaat.’
‘Mensen denken dat prestatiedruk er nu eenmaal bij hoort: collega’s hebben ook ongemakkelijke combinaties binnen een functie of rooster. Je zit in een bepaalde cultuur.’

‘De hele wereld werkt in teams om de complexiteit van het werk aan te kunnen, behalve de universiteit.
Bij ons moeten individuen op alle vlakken alles kunnen.’

Hoe kunnen universiteiten en
medewerkers de prestatiedruk
onder wetenschappelijk personeel
op een acceptabel niveau brengen?

Goed idee? SoFoKleS-lab!

Het SoFoKleS-lab is opgezet om, via cofinanciering, inventieve projecten en onderzoeken aan te jagen die het werken aan de universiteit nog mooier kunnen maken. SoFoKleS is met name geïnteresseerd in verbetervoorstellen om de prestatiedruk tot een acceptabel niveau terug te brengen.

Lees meer

Prestatiedruk, werkdruk en werkstress

Prestatiedruk heeft een sterke relatie met werkdruk.

Werkdruk is disbalans tussen de eisen die het werk stelt en de mogelijkheden van de medewerker om aan die eisen tegemoet te komen. De ‘eisen die het werk stelt’ worden bij wetenschappelijk personeel mede bepaald door prestatiedruk.
Prestatiedruk is de druk die men ervaart om te voldoen aan (door de omgeving opgelegde en vooraf bepaalde) verwachtingen en eisen op het gebied van onderwijs en onderzoek.
Net als werkdruk hoeft prestatiedruk niet direct tot problemen te leiden. Echter, wanneer prestatiedruk langere tijd aanhoudt, kan dat leiden tot werkstress.

Mogelijke maatregelen

Hoe kunnen universiteiten en medewerkers de prestatiedruk onder wetenschappelijk personeel op een acceptabel niveau brengen? Deelnemers aan een expertmeeting hebben verschillende maatregelen genoemd.

Zoals:

ondersteuning bieden bij het schrijven van subsidieaanvragen;
selectiever zijn bij het indienen van subsidieaanvragen;
zorgen voor een realistische taakstelling;
de verdeling van taken meer beleggen bij het hele team, met ruimte voor differentiatie;
een veilige omgeving creëren waarin prestatiedruk bespreekbaar is.

Maatregelen noemen is één, maar ze toepassen is nog niet zo eenvoudig. Om de beschikbare mogelijkheden tot invoering inzichtelijk te kunnen maken, is ruimte nodig om hierover het gesprek aan te gaan.

Nadere analyse

Een nadere analyse van gegevens over de ervaren druk van wetenschappelijk personeel (WP) in medewerkersonderzoeken (MTO’s) van universiteiten, moet een meer verdiepend en representatief beeld opleveren. Naar verwachting komen de resultaten in maart 2017 beschikbaar.

Meer informatie

Download het onderzoeksrapport

‘Je moet op alle vlakken alles kunnen’

Veranderende dynamiek leidt tot (ervaren) prestatiedruk